Strateji bir Plan mıdır yoksa Algoritma mı?

"Strateji" kelimesini her duyduğumda, aklıma şu laf gelir: "Herkesin bir planı vardır; yüzüne yumruğu yiyene kadar". (Mike Tyson'a yakıştırılan ama aslında 1940'ların şampiyon boksörü Joe Louis'e ait bir lafmış.)

Her sene, yıl başı yaklaşırken bir sürü liste çıkıyor "2014'te en çok konuşulacak 10 trend" gibi başlıkları olan, ama geriye dönüp baktığınızda tutturma oranları %5 falandır bence. Çünkü, hiç ön göremediğimiz gelişmeler oluyor mutlaka arada. O zaman nasıl oluyor da 5-10 yıllık stratejik planlar yapılabiliyor? Diyelim ki bu planları yapanlar çok profesyonel; o zaman dünyanın en büyük şirketlerini yönetenler bu strateji işini hiç bilmiyor çünkü teknoloji şirketlerinin ortaya çıkmasıyla Fortune 500 listesindeki yıllık değişim oranı iki katına çıkmış, yani gazete başlığı şeklinde söylersek: 2003'te Dünyanın en büyük şirketleri listesinde olan şirketlerin çoğu artık listede değil. Tüm bu şirketlerin yönetimindeki insanların büyük zaman harcayarak hazırladıkları birer "stratejileri" olduğuna göre, demek ki strateji denen şey, gerçek hayatta o kadar da kolay bir şey değilmiş.

Açıkçası girdiğim tüm Türkiye geneli sınavlarda ilk 100'e girmeme (övünmek gibi olmasın), Koç İşletme ve ardından Boğaziçi MIS mezunu olmama rağmen stratejik plan hazırlayamıyorum, daha doğrusu saçma geliyor. Çünkü hazırlaması günler sürüyor ama yıl başında onaylanan bir stratejinin, 6-7 ay geçtikten sonra bile kullanıldığını pek görmedim.

Strejik Plan konsepti, bir muhesebe profesörü olan James McKinsey (evet McKinsey danışmanlık şirketinin kurucusu olan McKinsey) tarafından uygulanmaya başlandığı için "bütçe" üzerinden yapılıyor genelde ve Türkiye'de gördüğüm o ki, yıllık bütçe planı hazırlamaya "strateji" diyor bazı şirketler. Amerikan şirketleri için "detaylı açıklamalar eklenmiş bütçe" benzetmesini yapanlar var. Halbuki Harward Business Rewivew'da bir strateji projesörünün yazdığı gibi: "Strateji, Planlama Değildir". Önemli olan sonuç değil, sürdürülebilirlik olduğuna göre, tüm stratejinin aslında bir olasılık evreninde karar verme rehberi olması gerekir. Bir plandan ziyade bir algoritma olması lazım strateji dediğimiz şeyin. Obama'nın meşhur seçim çalışmalarında, topladığı big data üzerinden streteji hazırladığı ve olasılık hesapları yaparak tüm 50 eyaletteki seçim sonuçlarını doğru tahmin ettiği söyleniyor. Demek ki sorun stratejik planlarda değil, onları bütçenin uzantısı olan planlar olarak görmekte.


Tweet